" Yeni başlangıçlar için... "
Dil ve öğrenme bozuklukları
Psikiyatrik Bozukluklar
Distimi /depresyon
DEHB’li çocuk ve ergenlerin bir kısmında depresyon ve/ya distimi görülür. DEHB ve bu rahatsızlıklar bir araya geldiğinde birey için zorlayıcı olurlar. Böyle durumlarda her ikisi için de etkin tedavi gerekir.
Kaygı bozuklukları
Kaygı bozuklukları oldukça geniş bir yelpazede pek çok rahatsızlığı içerir. Ayrılık kaygısı, fobiler, panik bozukluğu, bunlardan sadece bazılarıdır. Eğer DEHB’nin yanında bu tip sıkıntılar da yaşanıyorsa hayatın her alanında ciddi zorluk yaşanıyor olması muhtemeldir. Bu nedenle uzman kontrolünde tedavi gerekir.
Travma sonrası stres bozukluğu
DEHB’li kişilerde sıkça görülmektedir. Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun (TSSB) birincil belirtisi, kişinin, hayatının tehlikede olduğuna inanmasıdır. Genellikle bir olay veya olaylar dizisine verdiği ısrarcı ve rahatsız edici tepkiler vardır. DEHB’li kişilerin, özellikle dürtüsel veya hiperaktif olanların, kendilerini daha fazla tehlikeye atmaya meyilli oldukları, bu nedenle TSSB geliştirebildikleri yönünde yorumlar mevcuttur.
Bipolar bozukluk
Bipolar – Manik Depresif Bozukluk’un en belirgin özelliği, bireyin, duyguları arasında ciddi gel-gitler yaşamasıdır. Burada kast edilen, bir dönem (manik dönem) oldukça hareketli hatta kendisi ve çevresi için risk taşıyan davranışları hiç düşünmeden yaparken hemen ardından hiçbir şey yapmak istemediği, kendini dış dünyaya kapadığı depresif döneme geçmesidir. DEHB ile bir araya geldiğinde kişinin hayatını oldukça zorlayıcı bir noktaya taşıyabilir.
Saplantı-zorlantı bozukluğu
Saplantı-Zorlantı Bozukluğu, diğer adıyla Obsesif kompülsif bozukluk, DEHB’ye eşlik edebilir. Saplantı-zorlantı bozukluğu, kişinin, mantıksız olduğunu bildiği halde kimi davranışları tekrar tekrar yapmak zorunda hissetmesi olarak özetlenebilir. Bu rahatsızlık her zaman temizlikle ilgili değildir, daha az bilinen farklı alanlarda da ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlık DEHB ile bir araya geldiğinde çok yıpratıcı olur. Tedavi gerektirmektedir.
Madde kullanımı
Alkol, marihuana, eroin, kokain, metamfetamin veya diğer çeşitli uyuşturucu ilaçların kullanımına kısaca madde kullanımı denir. Madde kullanımı kişinin hem kendisi hem de çevresi ile olan ilişkilerini etkiler.
Sosyal – Duygusal Bozukluklar
Asperger bozukluğu
Asperger Bozukluğu yaşayan bireyler, izolasyon içinde yaşarlar ama ilgilerini tamamen kapatmış veya onlardan yoksun değillerdir. Bu bozukluğun sadece sosyal ilişkileri değil düşünüş tarzlarını da etkilediği düşünülmektedir. Ayrıntılar ve bağlamlar arasında bağ kurmakta zorlandıkları için Dikkat Eksikliği Bozukluğu yaşayabilirler.
Karşıt olma karşıt gelme bozukluğu
Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu’nun karakteristik özellikleri, çoğunlukla aşırı derecede olumsuz duygusal tepkiler ve bunların davranışsal ifadeleridir. Sıkça parlamalar, yetişkinlerle tartışma, itiraz, öfke örneklerden bazılarıdır. DEHB2li kişiler duygu düzenlemelerinde sıkıntı yaşayabildikleri için bu rahatsızlığın da DEHB’ye eşlik edebildiğine sıklıkla rastlanmıştır.
Davranım bozukluğu
Saldırganlık, mala zarar verme, yalan söyleme ve hırsızlık ve 13 yaşından önce evi terk etme (veya okuldan kaçma) davranışları, davranım bozukluğunu karakterize eden dört temel unsurdur. DEHB!li ve Davranım Bozukluğu olan çocukların benzer genetik profili paylaştığını gösteren araştırmalar mevcuttur.
Tik bozukluğu
Tourette (Tik) Sendromu en az bir yıl süreyle her gün devam eden, en belirgin şekilde kronik sesli veya motor tikleri ile karakterize edilen bir bozukluktur. Gözlerin kısılması, ağız açma, omuz silkme, yüz buruşturma bazı örneklerdir. DEHB ile birleştiğinde birleşik bir tedavi stratejisi gerekmektedir.
Çevresel Faktörler
Aile içi ilişkiler
DEHB’li bireyler aile içi ilişkilerde güçlük yaşayabilirler. DEHB’li bir çocuk anne-baba veya çocuğa bakmakla yükümlü kişiler için oldukça zordur. Bu kişiler yaşadıkları mevcut durumdan kendilerini sorumlu tutabilirler. Çocuğa karşı nasıl bir tavır takınılacağı da aile içinde başlı başına kavga nedeni olabilir. Özellikle okul hayatı da devreye girdiğinde kendi aile, hem kendi içinde çatışan hem de okula karşı çocuğunu savunmaya çalışan bir konuma düşebilir.
DEHB’li yetişkin duygu ve davranışlarında çocuğa kıyasla daha kontrollüdür fakat yine de, DEHB özellikleri ortaya koyar. Bu durum, eşi, çocuğu veya ailesi için sıkıntı yaratabilir. Dikkat etmesi gereken konularda dikkatsizlikle, ailesinin dinlenmek istediği zamanlarda sürekli gezmek istemesiyle suçlanabilir.
Okul hayatı
DEHB’li birey okul hayatında zorluk çeker. Dikkat Eksikliği Bozukluğu yaşayanlar fark edilmeden okul hayatlarını bitirebilirler. Hiperaktivitesi baskın olanların fark edilmeme şansları azdır. Bu durumda, sık sık öğretmen ve akran uyarısı, okula bağlı olarak evde devam eden uyarılar okuldan soğumalarına neden olabilir.
Dikkat Eksikliği Bozukluğu yaşayan birey normalin üzerinde bir zekaya sahipse, Dikkat Eksikliği Bozukluğu’nu gizleyebilir. Dikkatini verememiş olsa da derslerden aklında kalanlar veya evde çalışabildiği ile orta derecede başarı yakalayabilir ve böylece göze batmaz. Hiperaktivitesi baskın olan bireyler, ders sırasında bol hareket etmelerine rağmen, akılda tuttukları ile ortalama bir akademik başarı elde edebilirler. Uzman yardımı almadıkları takdirde okulda şikayetlerle yüzleşmeleri, “zeki ama dinlemiyor, çalışmıyor” gibi yorumlarla karşılaşmaları muhtemeldir.
Sosyal hayat
DEHB ‘nin sosyal hayata yansıması daha çok bireyin akran ilişkilerinde yaşadığı güçlükler ve özgüven sorunlarına bağlıdır. Özellikle hiperaktivitesi baskın olan kişilerde kendi dediğin olmasını isteme, çocukluk yıllarında bağırma, vurma, inatçılık gibi özellikler akran ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. Okul hayatında yaşadığı başarısızlık, kendisine özgüven eksikliği olarak geri dönebilir. Bu nedenlerden ötürü DEHB yaşayn kişilerin bu alanlarını da kuvvetlendirecek uzman desteği almaları önerilir.
